GS Dũng: mới nhất Tốt nghiệp THPT, tại sao học trò vẫn không nhớ tri thức?

Là người có trên 50 năm gắn bó với nghề giáo, GS Nguyễn Lân Dũng - Phó Chủ nhiệm Hội đồng tham mưu về Khoa học Giáo dục- Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam có nhiều san sớt về thực trạng giáo dục hiện thời. Ông cho rằng, giáo dục giờ còn nhiều bất cập, cần phải khắc phục nay nếu không sẽ chậm trễ. Sau khi khẳng định ý kiến “bỏ thi tốt nghiệp THPT và xét tốt nghiệp bằng học bạ”, GS.TS.NGND Nguyễn Lân Dũng cũng nhận định, nên thay đổi chương trình-SGK hiện thời, và nêu những tỉ dụ rất cụ thể về môn Sinh học. “Kiến thức rộng, nhưng lại nông” GS Nguyễn Lân Dũng chia sẻ, ông tham giảng dạy về Vi sinh học ở Đại học Tổng hợp từ Khóa I và tham gia viết SGK và thẩm định SGK “Bộ SGK Sinh học là gắng rất lớn của nhiều tác giả , nhưng rất tiếc là chương trình rất không hợp lý: Vừa rất nhiều chuyện để dạy, lại vừa rất nông. Tôi đã mua từ các nước về trên 70 cuốn SGK Sinh học ở bậc phổ thông và thấy chương trình ở ta chả giống nước nào cả. Có nhẽ chịu ảnh hưởng của SGK Sinh học trước đây của Liên Xô? Hầu như quờ quạng các môn học ở Khoa Sinh ĐH Sư phạm đều có trong chương trình phổ quát. Quá nhiều nội dung, quá nhiều chi tiết (không đáng nhớ) trong khi số giờ lại quá ít. Tôi đã ước chừng nhiều em đang học cấp III và thấy các em hiểu biết rất mù mờ và hầu như chả mấy em thích thú”, GS Dũng san sẻ. GS.TS.NGND Nguyễn Lân Dũng: Sau 2015 mới bàn lại chương trình, làm lại SGK, có thể khi đó tôi không tồn tại nữa rồi. GS Nguyễn Lân Dũng cũng cho hay, nếu ra đề thi tốt nghiệp PTTH nếu theo nguyên tắc không được hỏi trùng các đề đã ra thì hết sức khó, vì cuốn SGK lớp 12 quá... Mỏng. “Bộ Giáo dục nói là đến năm 2015 mới bàn lại chương trình giáo dục phổ biến, sau đó là thử nghiệm chương trình, viết lại SGK rồi mới cho dùng thử nghiệm. Có thể khi đó tôi không còn tồn tại nữa rồi”. Lý giải việc học sinh tốt nghiệp THPT nhưng không nhớ nổi kiến thức và cũng không hiểu nội dung đã học, GS Dũng đánh giá là vì các em đã học quá nhiều chuyên ngành (Động vật không xương, Động vật quá xương, Thực vật bậc thấp , Thực vật bậc cao, Vi sinh học, phẫu thuật và sinh lý người, Di truyền học, Tiến hóa học, Sinh thái học...), Trong khi số lượng giờ dạy quá ít ỏi mỗi tuần. “Vừa khó hiểu, vừa khó nhớ, lại không muốn học, vì ít khi có trong số các môn thi tốt nghiệp) thì hiểu sao được? Đã không hiểu thì còn nói gì đến nhớ (thế là lại phải cầu cứu đến "phao". Nội dung Di truyền học là rất khó, nếu tía không hiểu kỹ thì rất khó làm cho học sinh có thể hiểu được. Xem kết quả các bài thi thì thấy rất rõ chuyện này”, GS Dũng nói. Từ những vấn đề đang còn tồn tại với môn sinh vật học của Việt Nam, GS Nguyễn Lân Dũng cho biết, cần phải tham khảo chương trình các nước, trong đó đáng chú ý là chương trình của Pháp và Nepal. Pháp là một nước khoa học phát triển, nhưng học trò phổ biến không học sinh vật học (Biologie) mà chỉ học Khoa học về sự sống và về trái đất (Sciences de la Vie et de la Terre). Đó là cách dạy tích hợp những tri thức về sự sống và về trái đất nói chung. Về sự sống học sinh sẽ hiểu khá sâu về tiêu hóa, tuần hoàn, thầnkinh, hô hấp , tiêu hóa, di truyền, tiến hóa... Của thế giới sinh vật chứ không học sâu về bất kỳ nhóm sinh vật nào. Nhờ có thời kì nên có thể hiểu rất sâu cả những tiến bộ mới mẻ về Di truyền, thậm chí về cả sinh vật học phân tử và Công nghệ Sinh học. Nepal là một nước rất nghèo, họ coi tri thức phổ quát hết lớp 10 là đủ rồi (đời chúng tôi học hết phổ quát có 9 năm thôi!). Họ dành hai lớp 11 và 12 để phân ban sâu. Chỉ có 4 phân ban: Quản trị & Kinh doanh, Xã hội & nhân bản, Toán-Lý và Hóa- Sinh. Chỉ có ban Hóa-Sinh mới học Sinh học mà thôi. “Chính bởi vậy tôi giật mình khi mua 2 cuốn sách giáo khoa sinh vật học lớp 11 và lớp 12, mỗi cuốn trên 700 trang. Thế thì cần gì phải Dạy thêm , Học thêm nữa?”, GS nói. Bộ Giáo dục nên dựa vào hội khoa học chuyên ngành GS Nguyễn Lân Dũng cho hay, Việt Nam cần sớm đổi thay chương trình Sinh học ở bậc phổ quát sao cho không chênh lệch nhiều với các nước khác trên thế giới; cương quyết dạy theo phương pháp tích hợp; Không đi sâu vào từng nhóm sinh vật và càng không học phân loại (vừa khó nhớ lại vừa không cần thiết). “Chi tiết nào thày không nhớ nổi thì đừng bắt học trò phải nhớ, đừng ngụy tạo ra quan điểm đổi thay như thế thì nghiêm đường không dạy được. Chúng ta nên dạn dĩ chỉ giữ vững khung chương trình (sau khi đã làm tốt, có thể sử dụng nhiều năm và phải duyệt y một Hội đồng nhà nước đủ uy tín), còn việc in SGK lại là chuyện của từng nhóm tác giả và từng nhà xuất bản. Bộ sách nào không theo sát chương trình thì không được in, nhưng trình diễn.# Có thể rất khác nhau (như nhiều nước khác). Lựa chọn bộ sách nào để dạy, để học là tùy thầy cô giáo và học trò. Chỉ có cạnh tranh khoa học và lành mạnh như vậy mới mong sớm có được những bộ SGK tốt”, GS Dũng nhấn mạnh. GS Nguyễn Lân Dũng cũng cho biết, các nước Anh, Pháp, Australia... Đều dạy môn sinh vật học theo phương pháp tích hợp. Trước đây, ta đã mời chuyên gia Australia sang giúp xây dựng một chương trình Sinh học theo hướng tích hợp, nhưng không hiểu tại sao lại không được sử dụng? Bộ Giáo dục đâu cần nhiều tiền bạc như dự án vừa qua, mà nên dựa vào các Hội Khoa học chuyên ngành. Các Hội này sẽ chọn lựa ra các chuyên gia giỏi, phối hợp với các thầy cô giáo có kinh nghiệm lâu năm để soạn ngay một chương trình mới. “Bộ chỉ cần xin các Sứ quán bạn các chương trình sinh vật học phổ biến, hay lấy được từ trên Internet để tham khảo kinh nghiệm của một số nước đáng học hỏi. Tổ chức các cuộc Hội thảo sâu sắc về nên phân ban sâu hay không phân ban. Bỏ hẳn kiểu phân ban chênh nhau quá ít thời kì như bây chừ. Chương trình sau khi biên soạn xong cần đưa ra trưng cầu quan điểm rộng rãi trước khi thông qua một Hội đồng Quốc gia đầy đủ tín nhiệm. Sau đó để cho các nhà xuất bản và các nhóm tác giả cạnh tranh qua chất lượng các bộ SGK khác nhau (quốc gia không cần tốn kinh phí gì về chuyện này). Bộ sách nào hay sẽ được tái bản nhiều lần (và trái lại). Tôi mong có thể làm ngay mà không cần đợi đến tận năm 2015”, GS Dũng san sẻ.