Lắng nghe nông dân nói

Đầu tư cho nông nghiệp hoàn toàn chưa tương xứng Với các nguồn lợi lớn hàng năm nông nghiệp mang lại Ảnh:Hoàng Long Nhìn sang các doanh nghiệp quốc gia, nông dân thấy mình lép vế quá. Vốn thì của quốc gia, của dân, kinh doanh được độc quyền, được quốc gia bảo hộ, thua lỗ được bù lỗ, nợ không trả được đã có quốc gia khoanh nợ, giãn nợ, xóa nợ và khi doanh nghiệp đã được xóa nợ có nghĩa món nợ đó Nhà nước phải trả nghĩa là dân trả mà hơn 70% là dân cày. Nông dân làm ra hạt gạo xuất khẩu, xuất gạo càng nhiều mà nông dân càng nghèo, thua lỗ như năm nay thì đã có những nông dân nghĩ đến bỏ ruộng. Thế nhưng lãnh đạo Vinafood 1 (Tổng Công ty lương thực miền Bắc) thu nhập bình quân 56,5 triệu đồng mỗi tháng còn cán bộ ở văn phòng thu nhập 28,4 triệu mỗi tháng. Lãnh đạo Vinafood 2 (Tổng Công ty lương thực miền Nam) thu nhập còn cao hơn 79,749 triệu đồng/người mỗi tháng, khối văn phòng 32,9 triệu đồng/người mỗi tháng. Ngược hẳn lại, thu nhập của dân cày ít nhưng đóng góp lại nặng quá. Cục hiệp tác xã và phát triển nông thôn tổ chức điều tra các khoản đóng góp của nông dân (ngoài thuế) tại 46 tỉnh, tỉnh thành và tháng 3-2007 đã công bố trên báo, đài gây chấn động dư luận. Hàng chục năm, bình quân mỗi hộ dân cày phải đóng khoảng 30 khoản phí và lệ phí với mức đóng góp từ 250.000 đồng đến 800.000 đồng trong một năm. Cứ vào những biên lai của gia đình dân cày còn giữ được rất khó nhớ có bao lăm phí và lệ phí theo quy định của trung ương, tỉnh, huyện, xã, cộng tác xã: cần lao công ích, an ninh quốc phòng, quỹ khuyến học, quỹ gian thiên tai, phí thủy lợi, phí đê bao, phí trồng cây hàng năm, quỹ đền ơn đáp nghĩa, quỹ tầng lớp từ thiện… Bộ Tài chính vào cuộc và đưa ra con số làm cho người sửng sốt: nông thôn cả nước có 641 phí và lệ phí. Quốc hội chỉ biết qua báo chí nói về gánh nặng phí và lệ phí trên vai nông dân. Mỗi năm các đại biểu Quốc hội tiếp xúc với cử tri 4 lần nhưng hầu hết là đại biểu kiêm nhiệm, việc Đảng và Nhà nước giao đã không làm hết nên nhiệm vụ là đại biểu dân bầu chỉ còn là phụ. Lâu nay các đại biểu Quốc hội không về xúc tiếp với cử tri ở xóm, ấp, bản làng, phum sóc. Khóa Quốc hội nào, kể cả Khóa XIII bây giờ, các đại biểu QH đã thành nếp quen tiếp xúc với cử tri ở tỉnh, ở huyện do chính quyền địa phương tổ chức, cử tri đến dự thường có giấy mời, được gọi là "đại cử tri”, trong đó tuyệt đại đa số là cán bộ về hưu hoặc đương chức. Đài truyền hình hàng năm vẫn liền kể tại chỗ cuộc xúc tiếp với cử tri của một số đoàn đại biểu QH, chỉ thấy "đại cử tri” không thấy bóng dáng cử tri nông dân. Chỉ gặp "đại cử tri” nên các đại biểu QH lại chỉ gặp cán bộ. Một số nơi dân vẫn nhận xét "Nhiều đại biểu QH chỉ thích gặp đồng chí hơn gặp đồng bào” vì hồ hết "đại cử tri” là đảng viên. Đại biểu QH xa nông dân không hiểu rõ tâm sự, hoài vọng của dân cày, không biết nông dân đang muốn gì, cần gì, càng không hiểu nông dân nghèo là vì đâu. Chính do vậy, tuy phê duyệt đại biểu QH,tiếng nói thực thụ của nông dân rất khó cất lên nổi tại QH, lợi quyền chính đáng của dân cày rất ít đại biểu QH biết để có thể bênh vực tại Quốc hội. Năm này qua năm khác là nạn nhân của tệ tham nhũng và mất dân chủ, nông dân không còn biết dựa vào đâu. Lãnh đạo trung ương về làm việc ở các địa phương đều ở tỉnh, ở huyện, rất hiếm thấy về ấp, xóm lắng nghe nông dân. Cũng có lãnh đạo về gặp dân nhưng lại có lãnh đạo huyện, xã cùng đi theo thì dân nói hết sự thật làm sao được nhất là bị động liên tưởng đến lãnh đạo địa phương. Rõ ràng dân cày "thấp cổ bé miệng” quyền lực đã trao cho những người bỏ thăm và những lãnh đạo được Quốc hội bầu và duyệt y nhưng chẳng được gặp họ và khi một bộ phận cầm quyền ở cơ sở tham nhũng thì kêu cứu cũng khó đến được tai những người chịu bổn phận gần dân, bảo vệ dân, vẫn tự nguyện là tôi đòi của dân. Cuối năm 2006, ta tham dự WTO, báo chí ngợi ca hết lời chiến thắng của hội nhập và đặt vấn đề phải tụ hội ngoại tệ, kiệm ước cao độ để đương đại hóa nền kinh tế, dành mọi ưu tiên cho sinh sản nội địa thì mới đứng vững trong cuộc cạnh tranh quy mô toàn cầu còn được gọi là chiến tranh kinh tế. Nông nghiệp được nhắc đến nhiều. Mỗi hộ dân cày có vài hecta ruộng nương manh mún, phân tán, chuyển sang kinh tế hàng hóa sẽ rất khó khăn nếu nông nghiệp ta không sớm dồn điền, dồn thửa để đi lên sản xuất lớn trong khi nông nghiệp một số nước cùng khu vực đã bỏ ta rất xa. Trong khối WTO có hàng trăm nước nhưng nước giàu chỉ có ít. Một số nước nghèo vươn lên trở thành nước có thu nhập làng nhàng nhưng chẳng thể tiến xa hơn được nữa, đã sập "bẫy các nước có thu nhập nhàng nhàng” và rất khó tránh là "vệ tinh” của một số nước giàu. Ta cũng mới vượt qua ngưỡng nghèo đói, ta mới nhập hàng ngũ nước có thu nhập làng nhàng nhưng những gì ta đã làm được lại phụ thuộc quá nhiều vào ngoại lực, vào các nguồn vốn của đầu tư nước ngoài trong khi những nguồn nội lực chưa được phát huy. Và chẳng những chưa phát huy, nguồn nội lực của ta lại đang làm giàu cho nước ngoài. Trồng trọt và chăn nuôi là hai nguồn sống của dân cày.Doanh nghiệp nước ngoài đã chi phối và nắm khá chặt chăn nuôi.Nhiều nhà máy sinh sản thức ăn chăn nuôi của ta chỉ làm cầm chừng hoặc đã đóng cửa, còn doanh nghiệp nước ngoài lại giữ tới 60% thị phần, trên 60% sản lượng. Riêng với thức ăn cho tôm một thời gian dài doanh nghiệp nước ngoài nắm 95% thị phần, kể cả nơi heo hút nhất họ cũng có mặt. Gạo ta xuất khẩu, ngoại tệ thu được cũng chỉ vừa đủ để thanh toán thức ăn chăn nuôi ta phải nhập (bắp, cám, đậu tương, bột cá… Cây và con của ta ăn "đồ ngoại” nhiều quá, thức ăn chăn nuôi luôn chiến giá thành 65-70% thành ra giá thành sản xuất chăn nuôi của ta bị đội lên, giá thành cao hơn 20% so với các nước cùng khu vực và chăn nuôi của ta đã phụ thuộc vào các doanh nghiệp, các công ty nước ngoài là đương nhiên. Ngay cả vắc-xin là khí giới chính phòng chống dịch bệnh gia súc, gia cầm ta gần như một thời gian dài phụ thuộc hoàn toàn vào nguồn vắn-xin cúm gia cầm, heo tai xanh, lở mồm long móng của nước ngoài, cốt từ Trung Quốc. Công ty Navesco của ta đã sinh sản được vắc-xin gia cầm nhưng vắc-xin này chỉ có thể đáp ứng được với vi rút cũ và vô hiệu đối với nhánh vi rút đã biến đổi nên chẳng thể phòng dịch. Chăn nuôi ta đã thua trên sân nhà. Mất một nguồn sống là tổn thất rất lớn không chỉ cho dân cày mà cho cả dân tộc nhưng vẫn chưa thấy Quốc hội thảo luận, bàn bạc để xác định nghĩa vụ thuộc về bộ, ban, ngành nào, thuộc về những cá nhân chủ nghĩa nào để có những biện pháp hữu hiệu và tìm được những người tài giỏi đủ năng lực và phẩm chất từng bước giành lại ngành chăn nuôi.Công nghiệp yếu kém từ lâu đã đành, nhiều ngành, nhiều DN làm gia công, làm mướn cho nước ngoài. Còn chăn nuôi, một số công ty, trại chăn nuôi của ta không cạnh tranh nổi với nước ngoài cũng tuần tự làm gia công. Nông nghiệp cũng đang đi vào con đường làm mướn cho nước ngoài và nông nghiệp cũng làm gia công là điều khó mường tưởng nổi. Trồng trọt cũng đã đáng báo động khi các trái cây, rau, củ… nước ngoài tràn vào nước ta tăng vọt mỗi năm, các nông sản do ta trồng đang khó tiêu thụ ngay trên sân nhà vì sản phẩm nông nghiệp nước ngoài có chất lượng tốt hơn, giá cả rẻ hơn sản phẩm cùng loại của ta. Robert John Nissen chuyên gia nông nghiệp người Úc làm việc ở Việt Nam từ năm 1998 trong Chương trình nông nghiệp của Chính phủ Úc triển khai tại Việt Nam. Suốt 15 năm qua. R.J.Nissen đã làm việc trực tiếp với dân cày ta ở nhiều tỉnh, thành thị từ Nam đến Bắc. Ông đã tận mắt chứng kiến nhiều đổi thay ở nông thôn ta và nhận xét, so với một số nước cùng khu vực nông nghiệp ta còn kém xa. Tốc độ và khả năng tiếp cận với công nghệ, khoa học-kỹ thuật, áp dụng những lợi thế của khoa học-kỹ thuật vào sinh sản, nuôi trồng còn mới mẻ với ta. Ngay cả nhiều tri thức cơ bản như hái trái cây, giữ gìn, chuyển vận thế nào để tỷ lệ trái cây hỏng hóc chí ít nhằm bán được giá tương đối đã là khó với dân cày Việt Nam, chưa nói đến việc phải áp dụng nhiều biện pháp khoa học - công nghệ vào sinh sản. Phát biểu với báo Tuổi trẻ ngày 14-7-2013 về nông nghiệp ta hiện giờ, R.J.Nissen đã san sớt nỗi lo âu của ông, xin trích: "Nếu không tìm cách tương trợ, cung cấp thông tin cho nông dân, hướng dẫn họ cách sản xuất kinh dinh hiệu quả nhất,những nông dân chuyên cần, yêu đồng ruộng, hết dạ với sản phẩm của mình sẽ "chết” trên chính mảnh đất mà tiên sư họ đã bỏ bao mồ hôi,nước mắt để xây dựng và giữ giàng nó. Nhìn một cách rộng hơn, thị trường nông nghiệp Việt Nam cũng sẽ chẳng mấy chốc lọt vào tay người khác”. Chưa bao giờ nông nghiệp lại khó khăn chồng chất như bây chừ. Cơ giới hóa nông nghiệp của ta rất thấp, khoa học - công nghệ trong nông nghiệp còn thô sơ, chứng tỏ rất thiếu vốn, thiếu ngoại tệ nhập máy móc và khoa học-công nghệ. Ta đầu tư cho nông nghiệp hoàn toàn chưa tương xứng với các nguồn lợi lớn hàng năm nông nghiệp mang lại trong khi đó ta đầu tư cho các doanh nghiệp quốc gia thừa thãi, các tập đoàn, tổng công ty giữ một lượng vốn khổng lồ, hàng tỷ USD "chôn” trong các doanh nghiệp quốc gia. Đã đến lúc quốc gia phải đầu tư cho nông nghiệp nhiều hơn, tái cơ cấu nông nghiệp phải triệt để vì năng suất lao động trong nông nghiệp rất thấp, không đứng vững trong cạnh tranh ngay trên sân nhà. Nông nghiệp bắt đầu đổi mới lần thứ hai, một cuộc đổi mới ở nông thôn theo hướng có sự tác động hăng hái, mạnh mẽ của khoa học - công nghệ để có thể theo kịp nông nghiệp một số nước cùng khu vực. Cần đổi mới hẳn cả cách tiếp cận với thực tại nông thôn của cơ quan đầu não, của lãnh đạo trung ương. Lâu nay lãnh đạo trung ương về các địa phương thường chỉ nghe lãnh đạo tỉnh, huyện mỏng và ít lắng tai dân cày! Gánh nặng phí và lệ phí là nỗi hoảng hồn của dân cày, kéo dài hàng chục năm, Quốc hội và Chính phủ không biết là một trong nhiều tỉ dụ điểm hình để thấy lãnh đạo trung ương đã xa nông thôn, xa nông dân. Cơ quan đầu não của Đảng và quốc gia liền lắng nghe dân cày, lắng tai những cán bộ về hưu và những cựu chiến binh ở xóm ấp, nắm vững tình hình nông thôn, nông nghiệp, chắc chắn nông nghiệp không thể thua kém như bây chừ. Lãnh đạo trung ương giảm hẳn thời gian ở thành phố, bớt hẳn các cuộc họp, dành thời gian thích đáng về nông thôn, sống trong dân cày, vững chắc tham nhũng không thể hoành hành ở nông thôn và nông thôn sẽ khởi sắc. Thái Duy