Vang mãi lời thề nước non

Dấu ấn hội thề Lũng Nhai Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn chống giặc Minh xâm lược đầu thế kỷ XV có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong tiến trình lịch sử dân tộc. Dưới sự lãnh đạo của Lê Lợi, nghĩa quân đã đánh tan quân xâm lược, giành độc lập, tự chủ. Trong những sự kiện trọng đại của cuộc khởi nghĩa, Hội thề Lũng Nhai được coi là nền móng, khởi đầu cho sự thống nhất, đoàn kết và đi đến thắng lợi. Lời thề Lũng Nhai là “lời thề non nước”. Ngay trong bản đề dẫn tại hội thảo “Hội thề Lũng Nhai trong khởi nghĩa Lam Sơn ở Thanh Hóa”, PGS, TS Nguyễn Văn Nhật, Viện trưởng Viện Sử học đã nhấn mạnh ý nghĩa lịch sử đặc biệt của sự kiện này: “Hội thề Lũng Nhai mang tầm vóc và ý nghĩa lịch sử quan trọng trong suốt tiến trình phát triển của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn đầu thế kỷ XV…”. Nhiều nhà khoa học tham dự và gửi tham luận tại hội thảo như: GS Phan Huy Lê, GS,TS Trần Quang Ngọc, PGS,TS Lê Đình Sỹ, PGS,TS Nguyễn Quốc Hùng… đều đồng quan điểm và đánh giá vai trò, ý nghĩa của Hội thề Lũng Nhai là đặc biệt quan trọng đối với khởi nghĩa Lam Sơn. Đồng thời, địa danh Lũng Nhai là di tích có giá trị lịch sử to lớn trong thời đại ngày nay. Tượng đài Lê Lợi tại TP Thanh Hóa Từ lâu, Hội thề Lũng Nhai được người dân địa phương và nhiều nhà khoa học lịch sử nhắc tới gắn liền với cuộc khởi nghĩa Lam Sơn. Tuy nhiên, dấu ấn của Hội thề mang ý nghĩa lịch sử này cho đến nay mới được nhiều nhà khoa học nghiên cứu và đánh giá xứng tầm. GS Phan Huy Lê, Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam đã chỉ ra: Hội thề Lũng Nhai được đề cập trong nhiều văn bản. Tổng số văn bản Hội thề Lũng Nhai được phát hiện cho đến nay là 8. Từ các văn bản được khảo cứu và đối sánh, GS Phan Huy Lê khẳng định: Trên cơ sở hai bộ chính sử và những bộ sử cổ, đã cho phép xác nhận trước khi phát động khởi nghĩa, Lê Lợi đã tổ chức một Hội thề ở Lũng Nhai với sự tham dự của 18 người bạn thân tín, đồng chí hướng. Việc xác định địa danh nơi đã ghi lại dấu ấn Hội thề Lũng Nhai lịch sử được nhiều nhà khoa học quan tâm nghiên cứu thông qua tài liệu và quá trình thực địa. Cũng trên cơ sở khảo cứu các văn bản, thư tịch, văn bia và bản đồ cổ, nhóm các tác giả tại địa phương Cầm Bá Đứng, Cầm Bá Huyến và Nguyễn Văn Hải đưa ra nhận định: Hội thề Lũng Nhai diễn ra tại địa danh trên núi Pù Sào (dân gian gọi là Pú Sèo - Pù Mé), nay thuộc xã Ngọc Phụng, huyện Thường Xuân. Đồng quan điểm trên, PGS, TS, Đại tá Lê Đình Sỹ, nguyên Phó viện trưởng Viện Lịch sử Quân sự Việt Nam lại thông qua góc nhìn quân sự từ kết quả điền dã khảo sát thực địa, đưa ra ý kiến: Căn cứ vào những dấu tích lịch sử, và các câu chuyện truyền tụng dân gian, xét về địa thế và ý nghĩa quân sự của địa bàn vùng núi Pù Mé có thể khẳng định rằng, Lũng Nhai hay Lũng Mi là một địa điểm tại làng Mé, xã Ngọc Phụng, huyện Thường Xuân. Đây chính là nơi đã diễn ra Hội thề Lũng Nhai lịch sử trong khởi nghĩa Lam Sơn. Vấn đề này một lần nữa được khẳng định trong phần thảo luận tại hội thảo. Nhiều nhà nghiên cứu như GS, TSKH Vũ Minh Giang, nhà nghiên cứu Nguyễn Diên Niên, nhà nghiên cứu Nguyễn Văn Tập… đã có nhiều năm tâm huyết tìm hiểu và nghiên cứu về khởi nghĩa Lam Sơn và Hội thề Lũng Nhai đều đi đến khẳng định: Với nhận thức khoa học hiện nay và nhiều cứ liệu lịch sử đã đủ cơ sở khẳng định Lũng Nhai hay Lũng Mi (Ngọc Phụng, Thường Xuân) chính là nơi diễn ra Hội thề Lũng Nhai lịch sử. Như vậy, thông qua hội thảo lần này, lần đầu tiên vấn đề xác định địa điểm diễn ra Hội thề Lũng Nhai đã được các nhà nghiên cứu khoa học lịch sử thống nhất đi đến kết luận. Điều đó thêm một lần nữa khẳng định vị trí của Hội thề Lũng Nhai và ý nghĩa quan trọng của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn trong lịch sử, từ đó tạo nên dấu ấn quan trọng trong các mốc lịch sử hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc. Cần nhanh chóng bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị di tích \Đề cập đến vấn đề này, PGS, TS Nguyễn Quốc Hùng, trong bản tham luận gửi đến hội thảo đã cho rằng: Sau căn cứ Lam Sơn, Lũng Nhai là địa danh có vai trò đặc biệt trong hành trình mười năm kháng chiến chống giặc Minh, đi đến thắng lợi của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn. Xuất phát từ tầm vóc, giá trị lịch sử khoa học của Hội thề, từ nhu cầu tôn vinh Hội thề Lũng Nhai trong chuỗi các sự kiện của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn tại địa phương và trên cả nước, việc bảo tồn và phát huy giá trị nơi diễn ra Hội thề Lũng Nhai là một nhu cầu thực sự cấp thiết. Từ đó, ông đề xuất một số giải pháp nhằm bảo tồn và phát huy giá trị di tích, như tổ chức nghiên cứu, hội thảo để làm rõ ý nghĩa, giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học của sự kiện; lấy tên sự kiện đặt cho tên đường phố, trường học, các công trình xây dựng; xuất bản các ấn phẩm giới thiệu về sự kiện Hội thề Lũng Nhai. Bên cạnh đó, cần tiến hành xếp hạng di tích; xây dựng bia biển, tượng đài, xây dựng nhà trưng bày bổ sung tại di tích để giới thiệu về sự kiện. Ông Viên Đình Lưu căn cứ trên góc độ bảo tồn di sản văn hóa đã đưa ra các yêu cầu cấp thiết: Chính quyền huyện Thường Xuân và các cơ quan liên quan cần hoàn tất thủ tục đề nghị Nhà nước xếp hạng di tích, tiến hành công tác bảo vệ, giữ nguyên hiện trạng cho di tích; lập văn bia ghi nhớ sự kiện lịch sử Hội thề Lũng Nhai. Bên cạnh đó, cần lập đề án quy hoạch di tích gắn liền với việc phát triển du lịch tại địa phương. Hội thề Lũng Nhai do Lê Lợi cùng 18 người đồng chí hướng của ông gồm: Lê Lai, Lê Thận, Lê Văn An, Lê Văn Linh, Trịnh Khả, Trương Lôi, Lê Liễu, Bùi Quốc Hưng, Lê Ninh, Lê Hiểm, Vũ Uy, Nguyễn Trãi, Lưu Nhân Chính, Trịnh Vô, Phạm Lôi, Lê Lý, Đinh Lan, Trương Chiến tổ chức tại làng Lũng Nhai, hương Lam Sơn, trấn Thanh Hóa (nay là Lũng Mi thuộc xã Ngọc Phục, huyện Thường Xuân, Thanh Hóa) vào ngày Kỷ Mão (mồng 1) tháng 2 năm Bính Thân (1416). Hội thề này là cơ sở cho việc tổ chức khởi nghĩa Lam Sơn (1418-1427) Ý kiến đề xuất của các nhà nghiên cứu, các nhà quản lý thông qua trong hội thảo cũng là quan điểm của chính quyền địa phương, khi có đủ cơ sở xác định di tích nơi diễn ra Hội thề Lũng Nhai. Bên lề hội thảo, ông Cầm Bá Đứng, Phó chủ tịch UBND huyện Thường Xuân cho biết: Sau hội thảo, địa phương sẽ tiến hành khoanh vùng quy hoạch tổng thể, xây dựng và tôn tạo khu di tích, kết hợp với các địa danh du lịch vốn có của địa phương tạo thành một địa điểm quan trọng phát triển du lịch của địa phương. Đặc biệt, thông qua di tích để tuyên truyền, giáo dục giúp mọi tầng lớp nhân dân nhận thức đúng và đầy đủ về ý nghĩa lịch sử to lớn của sự kiện Hội thề Lũng Nhai và cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, từ đó góp phần giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ. Hội thề Lũng Nhai trong khởi nghĩa Lam Sơn là sự kiện có vai trò mở đầu, là nhân tố quyết định đường lối của cuộc khởi nghĩa. Cùng với Anh hùng dân tộc Lê Lợi, Hội thề Lũng Nhai và khởi nghĩa Lam Sơn có ý nghĩa quan trọng trong lịch sử dân tộc. Từ đây, cùng với niềm tự hào về khúc tráng ca của cha ông đi trước, mỗi chúng ta phải luôn ý thức về trách nhiệm cần làm ngay để gìn giữ, bảo tồn và phát huy các giá trị lịch sử mà cha ông để lại cho muôn đời sau. Bài và ảnh: TRẦN DUY VĂN